ΒΧΜ

Τα μοναστήρια, ήδη από τη βυζαντινή εποχή, υπήρξαν εκτός από πνευματικά κέντρα, σημαντικές και κερδοφόρες παραγωγικές μονάδες. Μετά την εξάπλωση των Οθωμανών στη Bαλκανική χερσόνησο όσα —λόγω προνομίων και φοροαπαλλαγών— διατήρησαν τα εδάφη και την περιουσία τους, εξακολούθησαν να εξελίσσονται ως οικονομικά, πνευματικά και καλλιτεχνικά κέντρα. Καθοριστικός για την άνθηση των μονών υπήρξε ο ρόλος των ηγεμόνων των παραδουνάβιων περιοχών και αργότερα των Ρώσων, που με την υποστήριξή τους και τις οικονομικές τους ενισχύσεις συνέβαλαν στην ανάπτυξη και την ακτινοβολία τους. Σε κάποιες από τις μονές λειτούργησαν εκπαιδευτικά ιδρύματα, ενώ μέσα και γύρω από αυτές αναπτύχθηκαν καλλιτεχνικά εργαστήρια. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η άνθηση της τοιχογραφίας, κυρίως τον 16ο αιώνα, με σπουδαιότερους εκπροσώπους τον Θεοφάνη και τον Κατελάνο.